Toename van het aantal doden als gevolg van een bouwongeval. Hoe kunnen we de bouwsector veiliger maken?

Een alarmerend bericht verscheen afgelopen maand ineens in het nieuws. Het aantal doden als gevolg van een bouwongeval is de afgelopen maanden fors toegenomen. Als grote boosdoeners worden slechte communicatie en te weinig direct toezicht genoemd.

Over de daadwerkelijke cijfers bestaat overigens nog wel wat misverstand. Zo noemde de NOS in haar bericht het aantal van 42 bouwvakkers dat door een ongeluk op het werk is overleden. Dat is 56 procent meer dan in de eerste zes maanden van vorig jaar, toen er 27 bouwvakkers om het leven kwamen. Het FD spreekt over het aantal van 10 dodelijke slachtoffers. Maar ieder dodelijk slachtoffer is er uiteraard één teveel. Vandaar de vraag hoe we de bouwsector nu echt veiliger kunnen maken? We deden een ronde langs diverse bouwprofs en vroegen hen naar hun mening.

Communicatie vaardigheden testen

Sjoerd Nienhuys vindt de communicatie problemen met goedkope bouwvakkers van buiten Nederland en allochtoon opgevoede Nederlanders die niet behoorlijk de taal spreken een probleem. "Uitzendbureaus en bouwbedrijven moeten bij het aannemen van deze werknemers hun communicatie vaardigheden testen" vindt Nienhuys. Ook vindt Sjoerd dat bouwbedrijven voorafgaand aan de uitvoering van werk overleg moet plegen met de persoon die het werk gaat uitvoeren. In sommige bedrijven wordt een risico analyse gemaakt van een bepaalde taak" zegt Nienhuys. "Gaat het bijvoorbeeld wel goed als je een zware en draaibare hijskraan op een drijvend platform zet om iets heel zwaars rond te tillen?"

Te veel onderaannemers

Bouwkundige Wiel Savelsbergh hekelt naast een slechte communicatie ook de  onverschilligheid bij veel partijen. 'De aannemer heeft veelal een handjevol eigen mensen en de rest is onderaannemer" aldus Wiel. "Er wordt dan al vlug gezegd door de uitvoerder dat hij geen politieagent is en dat de onderaannemer zelf toezicht moet houden. Als mensen dan ook nog een andere taal spreken en denken als gevolg van verschil in cultuur is het moeilijk om hier continu grip op te krijgen."

Andy de Bont is werkzaam in de natuursteen industrie. Hij merkt dat de prijzen onder druk staan en dat het aantal buitenlandse bouwvakkers toeneemt waardoor arbo regels en VCA minder goed worden uitgevoerd. De Bont: "Kwaliteit neemt af onder prijsdruk. Wij vinden kwaliteit en veiligheid belangrijker. Hierdoor mis je soms opdrachten, maar dat is dan maar zo. Het aantal vakmensen in de bouw is afgenomen door de recessie, en het vinden van goede mensen is dus lastig. Steeds vaker hoor je Pools en of Duits gesproken worden op de bouw. Communicatie is dan knap lastig voor sommige mensen." 

Veiligheid is onderdeel van vakmanschap

Bouwondernemer Jozef de Roos is het roerend met De Bont eens. "Het vakmanschap is tegenwoordig ver te zoeken helaas" zegt De Roos. "Veiligheid is onderdeel van vakmanschap. Wat weet een gemiddelde veiligheidskundige nu helemaal van alle bouwprocessen? Dertig jaar geleden ben ik gestopt met het gebruik van ladders en steigers in de staalbouw en ben ik in plaats daarvan de hoogwerker gaan inzetten. Waarom? Omdat het vele malen veiliger is dan al dat geklim en geklouter. Dat deze machines gewoon veilig zijn bij deskundig gebruik leidt geen twijfel" vervolgt Jozef. "Hoe het dan komt dat er steeds vaker een gordel plicht geldt is mij tot op vandaag een raadsel. Iets anders is de inzet van verreikers waarbij steevast de veiligheden worden overbrugd" vindt De Roos. "Van kilometers afstand te zien maar geen veiligheidskundige die het opmerkt. Maar wel een helm, bril, hesje en andere verzinsels. De persoon moet gewoon er voor zorgen dat hij gezien wordt."

Projectleider planmatig onderhoud Arend Deuten voegt nog toe dat een bijkomend probleem is dat bouwbedrijven steeds minder eigen medewerkers in dienst hebben. "Er moet vaak snel geschakeld worden met al dan niet malafide uitzendbureaus, ZZP'ers die snel moeten komen opdraven, allemaal als gevolg van de flexibilisering van de arbeidsmarkt. Pieken en dalen in de productie moeten immers opgevangen worden. Volgens Deuten neemt de rol van de opdrachtgever steeds verder af omdat er meer gewerkt wordt met DFBM en Turn-key bouwwerken. Een handschoen die dus door meer partijen dan alleen de inspectie SZW opgepakt moet worden" besluit hij.