Een hoop kennis gaat verloren bij architectenbureaus.

Berichten in deze discussie

Permalink Antwoord van BouwProfs Redactie op 17 April 2010 op 22.23

Reactie via BouwProfs op Linkedin van:

Erik van der Garde, directeur VDG Consultancy:
" Je kunt het eigenlijk alleen maar hopen. Ik heb geen glazen bol. Maar het is wat je schetst. Eerst jaren hard werken en nu eruit. Anderzijds zullen de sterksten en besten hopenlijk voor de branche bewaard blijven. Bedrijven die op tijd hebben ingezien dat strategische keuzes noodzakelijk waren en zijn, pikken talenten van concurrenten op. De branche had wellicht nog daadkrachtiger moeten zijn en haar stem nog luider moeten heffen, om de overheid te vragen om nieuwbouw. Maar ja, achteraf.... Kortom, sombere fase voor dit segment, maar anderzijds een periode waarin de besten overleven. "

Tom Bosschaert, Integrated Sustainability Designer & Manager:
" Goede vraag.

Een aantal observaties:

Verergerend:
- De ontroerendgoed bubbel is gebarsten en er zal structureel minder werk zijn voor architecten. Er is overaanbod in de markt. Daar is weinig aan te doen.

- Architectenbureaus zijn notoir slecht in het organiseren van de eigen organisatie, en de financiele positie van het bureau. Dat maakt de bureaus extra kwetsbaar.

- Ontwerpwedstijden zijn een verminkend virus voor de sector. Gratis werk en ideeen afleveren, daar komt het op neer. Een sectorwijde ban op gratis (of bijna gratis) wedstrijden zou iedereen goed doen. Goed werkt dient betaald te worden.

- De overheid die te hoge eisen stelt bij inschijvingen nekt het kleinere architectenbureau (zie competitie Rotterdam Stadskantoor).

- De recent opgezette 'denk-tanks' georganiseerd door de Rijksbouwmeester eten de kaas van het brood van conceptueel en onderzoeksgerichte ontwerpbureaus. Ontworpen om architecten die op straat zijn geraakt bij te scholen en op te vangen zorgen ze nu linea recta voor een extra bedreiging. Dat is van te voren aan ze gemeld, maar het heeft niets uitgemaakt.

Postief:
- Architecten kunnen meer dan gebouwen ontwerpen. De kennis over het ontwerptraject kan bij veel andere toepassingen heel goed dienst doen. Het buiten de deur kijken van het eigen werkveld opent werelden.

- De verschuiving van verantwoordelijkheid van architect naar consultants, aannemer en andere partijen heeft ervoor gezord dat architectenbureaus minder noodzakelijk zijn als eens het geval was. Een slim architectenbureau trekt op dit moment verantwoordelijkheid naar zich toe. De BNA heeft hier een rol in: zet nieuwe contractvormen op met meer verantwoordelijkheid en bevoegdheid, bried de set verzekeringen uit zodat deze er goed op aansluiten en regel bijscholing. Daar ligt een kans voor de sector.

- Bureaus die al tien jaar of langer aan het hameren zijn op duurzaam bouwen hebben het minder slecht. In 2000 oogsten we niets dan kritiek en scepsis, maar nu is dat wel anders. Dat is leuk voor ons en een select aantal anderen. Maar tegelijkertijd zie je dat veel uniek opgebouwde kennis daarover geacht wordt gratis verspreid te worden. Ontelbare uitnodigingen voor werk-conferenties, inspreekoverlggen, prijsvragen en andere economisch onstructurele zaken. Om ook deze bureaus te kunnen redden is een andere economische aanpak nodig, met name vanuit de overheid. "

Bas Blokhuis, KAM-coördinator bij Beheersmaatschappij Hegeman Nijve...
" Het wordt tijd dat er een bezem door deze branche gaat. Met alle respect voor iedereen die hierin werkzaam is.
Veel architectenbureaus maken het de opdrachtgever en bouwer verschrikkelijk lastig. De markt wordt overspoeld met slechte tot zeer slechte bestekken en tekeningen. Een ontwerp en ontwikkeltraject duurt soms jaren. Wanneer we dan de kwaliteit van de aanbestedingsstukken analyseren is dit bedroevend slecht. Knip- en plakwerk, bouwkundig e.e.a. totaal niet uitgedacht, details die nergens op slaan. Dit kost de opdrachtgever en de bouwer veel geld en frustraties. De aannemer neemt steeds meer risico's door in te schrijven op slecht uitgewerkte aanbestedingsstukken. Drie tot vier nota's is eerder regel dan uitzondering. Dit moet niet kunnen. Wanneer we het hebben over faalkosten in de bouw zit de kruks vaak al aan het begin van het traject (de aanbestedingsstukken). Het lijkt de laatste jaren of architectenbureaus steeds minder bouwkundige kennis in huis hebben en dat alles ondergeschikt is aan het ontwerp.

Wellicht dat opdrachtgevers kritischer worden en dergelijke zaken niet meer accepteren, zeker in deze tijd niet. Klanttevredenheid en preventief optreden is ook daar het motto geworden. Er is op dit vlak een belangrijke inhaalslag te halen door architectenbureaus. Procesoptimalisering, meedenken met de klant en de kwaliteit van de fysieke documenten, dat zijn de belangrijkste factoren waarop jullie worden beoordeeld. Wellicht dat de winst hier ligt en dat de besten overleven. "

Erwin Verbeek, calculator/constructeur:
" @Bas, absolute mee eens!
De huidige generatie Architect rollen uit de banken van een of ander TU, gewapend met een dosis ambitie en een 3d pakketje onder zijn of haar arm. Het neigt meer naar een opleiding industriële vormgeving (Kunst Academie) dan een Bouwkundige opleiding.
Ik heb altijd gedacht dat je vooropleiding een belangrijke voorwaarde was om verder te kunnen studeren in de Architectuur! Dit blijkt dus ver van de waarheid te liggen. De verwachtings patroon is helemaal verschoven, in die zin dat er wordt verwacht dat iemand die vanuit de VWO een doorstroom maakt naar de TU opleiding architectuur (bijv. TU Eindhoven) waar ze de nadruk leggen op vormgeving en geschiedenis van de Architectuur, uiteindelijk de taak Bouwmeester moet overnemen.
Architectuur en bouw lopen steeds verder uit elkaar. "

• ▶ Beantwoorden

Permalink Antwoord van BouwProfs Redactie op 17 April 2010 op 22.43

Mark Maas, bouwkundig tekenbureau MARKING:
" Ik voel me hier niet door aangesproken want je stipt precies dat aan waarin ik mij met mijn bureau probeer te onderscheiden van de architectenbureaus. Maar ik ken ook zeker architectenbureaus die bouwkundig ook goed werk afleveren. De Zwarte hond bijvoorbeeld heeft gewoon een hele heldere knip. Architecten ontwerpen en door de wol geverfde bouwkundigen werken de plannen uit en waarborgen de technische haalbaarheid. Bouwbaarheid technische goede tekeningen zien zij als een vanzelfsprekendheid. Ik denk dat dat soort bureaus het ook wel waar kunnen maken. Ik denk het mis gaat bij de kleinere bureaus zijn die niet die goede bouwkundigen in dienst hebben.

Dat ligt niet altijd alleen aan de architecten. Ik lig met mijn tarieven over het algemeen een paar procent onder de architecten maar ook ik heb te maken met opdrachtgevers die er niet voor willen betalen. Die zeggen "De aannemer moet zich er maar mee redden". Dat gaan de bouwaanvraag tekeningen 1 op 1 door naar de aannemer en dat is het dan. Ik vind dat ook geen goede zaak.

Ik geloof wat dat betreft echt in de ouderwetse bouwheer. Die van de hoed en de rand wist en zelf op de bouwplaats aanwijzingen gaf. Daar moeten we weer naar terug. De BNA is al met dit soort zaken bezig. Cluster Sneek draaft door en pleit voor en verbod op tekenbureaus. Dat is gewoon broodnijd. Eerst jarenlang uitbesteden en nu willen ze het verbieden. Dat lijkt nergens op natuurlijk. "

Tom Bosschaert, Integrated Sustainability Designer & Manager:
" Ik vind het veel te gemakkelijk gesproken.
Als 'creatieve' component in de bouwketen is het de architect die uitgeknepen wordt. Architecten zijn de laagst betaalden van alle universitair opgeleiden, de uren zijn langer dan in de meeste beroepen en zekerheid van werk is laag. Als het dan raar wordt gevonden dat de architecten bouwkundig slecht werk afleveren zou niemand zich moeten verbazen: goed werk kost tijd, en die tijd wordt niet gegund.

Ik ben het er over eens dat bouwkundige kennis niet de hoofdmoot is van een architectonische opleiding aan de TU. Maar zeggen dat de focus ligt op vormgeving en geschiedenis van de architectuur is pertinent onjuist. Er is, geloof ik, uberhaupt niet eens een architectuurgeschiedenis vak meer in het standaard curriculum van de TU Delft. Sterker nog, het zou de bouwkwaliteit ten goede komen als geschiedenis van de architectuur uberhaupt eens om de hoek kwam kijken in de TU opleidingen. Er valt veel bouwkundig te leren van oude gebouwen, hoe deze tot stand kwamen en hoe de materialen werden toegepast.

De rol van de architect is veranderd, van bouwkundige naar regisseur van de gebouwde omgeving. De bouwkundige rol is verminderd, onder andere door het wegglijden van de verantwoordelijkheid. Die heeft de aannemer nu, inclusief de financiele compensatie die daar bij hoort. Daar moet dan ook de pet van worden opgezet en daadwerkelijk verantwoordelijkheid voor worden genomen. "

Mark Maas, bouwkundig tekenbureau MARKING:
" Die verantwoordelijkheid is niet zomaar per ongeluk weg gegleden natuurlijk. Zat architecten die het maar al te graag hebben laten gaan. Financieel is het ook niet de meest aantrekkelijke fase. Een hoop werk voor relatief weinig geld en dito verantwoordelijkheid. En wat ik al noemde, de opdrachtgever die erg sturend is hierin. Die denkt snel wat te kunnen bezuinigen. Maar ook bouwers sturen hier op aan. "Dat tekenen kunnen wij veel beter dan die creatievelingen, wij hebben de praktijk ervaring" wordt er dan geroepen.

Verder tref ik toch met regelmaat architecten van een TU of Academie die bouwkundig gewoon zwak onderbouwd zijn. Dat is niet zo erg als ze dat dan maar van zichzelf inzien en de samenwerking zoeken met bouwkundigen die dat deel dan weer goed beheersen. Meer samenwerken dus.

De architect moet de rol van bouwkundige mijn inziens dan ook gewoon weer oppakken. Het staat niet voor niks in de DNR of SR omschreven. Er wordt dus wel voor betaald. "

Erwin Verbeek, calculator/constructeur:
" Even voor de duidelijkheid, Alle respect voor mensen die zoveel jaren opgeofferd hebben voor een studie om zichzelf Architect te kunnen noemen. Het moge duidelijk zijn dat zonder deze mensen, zouden wij met z'n allen nog steeds in de ERA Revolutiebouw leven, wat niet bevordelijk is voor onze leef omgeving. Ontwerpen is tenslotten een vak apart.

Na zes jaar ploeteren als tekenaar/projectleider heb ik twee jaar geleden al de stap gemaakt om iets anders te proberen. Nu zit ik in de positie dat ik bouwtekeningen mag ontvangen van buro's uit het hele land en geloof mij, daar zitten enorme verschillen in. Ik krijg steeds vaker tekeningen voor mijn neus waarbij ik denk, als ik daar mee was aangekomen bij mijn vorige werkgever, zou hij mij ermee om mijn oren slaan.
Het lijkt wel eens dat men niet meer in staat is om een project tot bestek niveau uit te werken, laat staan werktekeningen. Erger nog..mijn tenen crullen als ik er aan denk...dat men het voor mekaar krijgt om met zulke gegevens een bouwvergunning te krijgen. Dit reflecteerd ook wel een beetje de huidige kwaliteiten van onze geliefde afdeling Bouw- en Woningtoezicht.
Somerend, slaan we de plank finaal mis, en de Aannemer is de lachende derden want hij mag alles zo veel mogelijk naar eigen inzicht maken = prijs voor kwaliteit.
Ik denk wel dat je heel veel voordeel kan hebben van het toepassen van een bouwteam verband, maar dan wel vanaf het ontwerpstadium en niet pas na de aanbestedingsronden. "

Bas Blokhuis, KAM-coördinator bij Beheersmaatschappij Hegeman Nijve...
" Architecten moeten over voldoende kennis beschikken op bouwkundig vlak. Wordt dit niet in de opleiding ontvangen, dan is het raadzaam dit in te kopen of gekwalificeerd personeel aan te trekken. Het is nu te gemakkelijk door de problemen maar over de schutting te gooien.

Ik denk niet dat de aannemer de lachende derde is. Uiteraard biedt enerzijds een slecht bestek kansen. Echter betreffende kansen kunnen we lang niet altijd afprijzen. Als het om geld gaat is het altijd een gevecht. De aannemer wil zo veel mogelijk geld hebben, de opdrachtgever zo weinig mogelijk kwijt. Standaard spagaatstand!

Anderzijds worden de risico's dermate vergroot dat de aannemer verplicht wordt om om de stoel van de ontwerpende partij te gaan zitten. Details worden ter plekke bedacht omdat er te weinig over nagedacht is in het voortraject. Wordt er tijdens de aanbestedingsfase vragen gesteld over details, tekeningen etc. dan is het standaard antwoord "zie bestek of zie tekening" Dit zijn de grootste dooddoeners die een calculator van een bouwbedrijf kan krijgen. Gewoonweg omdat opdrachtgevers, architecten of adviesbureaus zich de vingers niet willen branden. Wanneer een project wordt aangenomen zit je in de uitvoeringsfase wel met de nodige risico's. Om de voortgang te borgen worden eigen voorstellen gedaan "omdat wij kennis van zaken hebben". Aan deze voorstellen zitten ontwerprisico's! Ontstaan er op een of andere manier problemen dan zit het gehele uitvoeringsteam (incl. architect) met het vingertje richting aannemer te wijzen. We zitten dus gewoon op de stoel van de ontwerpafdeling en nemen in de uitvoeringsfase de risico's op ons. Wanneer elke aannemer in het land in de uitvoeringsfase rustig achteroverleunt om een deugdelijk uitgewerkt plan te ontvangen, dan duurt een bouwproject drie keer zo lang (uiteraard hebben we het hier over traditioneel aanbesteden, niet over D&C-trajecten). Daarnaast word je tegenwoordig 'gedwongen' deze werkwijze te kiezen aangezien de oplevertermijn vast staat (hoge boetclausules!).

We willen met de gehele bouwketen, van ontwerp tot en met oplevering, een dusdanig kwaliteitsniveau leveren die acceptabel is. Dat gebeurt veel te weinig. Iedereen leeft op zijn eigen eilandje en gooit zo nu en dan wat gegevens over het kanaal zonder voldoende besef te hebben wat de externe (of interne) klant verwacht. Op deze manier krijgt de daadwerkelijke gebruiker een projectrealisering van onvoldoende niveau (uiteindelijke resultaat kan overigens wel goed zijn). Samenwerken en luisteren naar elkaar zijn sleutelwoorden. Maar dat lossen wij met ons allen niet op! "

Dennis Fillié, eigenaar Fillié & Verhoeven:
" Deze discussie doet mij een beetje denken aan een colonne van voertuigen waar het voorste voertuig (de opdrachtgever) zich van geen kwaad bewust rustig 40 km/u rijdt en het laatste voertuig (de aannemer) dan weer 100 km/u moet rijden en dat weer vol in de remmen moet. Dat moet niet lekker aanvoelen.

Het gekke is dat in ons land (en elders misschien ook wel) architecten bijna nooit worden uitgezocht op basis van kracht van ideeën in combinatie met het vermogen deze ideeën met kennis van zaken vast te leggen en te (laten) realiseren en de manier waarop zij in het bouwproces functioneren. Architecten worden uitgekozen omdat er al eerder met hun gewerkt is, omdat ze precies dezelfde gebouwtypologie al een paar keer eerder hebben gebouwd en vervolgens op de grootte van hun omzet, bureau-grootte en de economisch meest voordelige honorariumaanbieding. Net zoals aannemers overigens vaak nog worden gekozen voor de hoogte van hun aanbiedingsprijs en niet omdat ze de beste zijn voor het project.

Mij zijn geen projecten bekend waarin opdrachtgevers doelbewust de markt afzoeken naar precies die architect die alle goede eigenschappen in zich heeft en die in staat is alle problemen/uitdagingen die een bouwproject met zich meebrengt al in het ontwerpstadium te integreren zodat voor de start van de bouw nagenoeg alles al bekend is. Die architecten zijn er namelijk ook genoeg. Maar als je niet zoekt dan vind je ze niet....

Er zijn ook geen instituten die de kwaliteit van architecten onderzoeken, vastleggen en als databank/kenniscentrum beheren. Architecten kunnen zich wel laten regirstreren als architect maar practisch gezien wordt daarmee alleen een soort virtuele ondergrens bewaakt, namelijk dat je een diploma hebt.

Het gekke is ook dat als je de vergelijking met een bakkerij en brood zou maken, namelijk dat als het brood niet lekker smaakt dat je dan naar een andere bakker op zoek gaat, dat iedereen dat min of meer logisch vindt. Terwijl een brood toch een veel kleinere investering vergt… "

• ▶ Beantwoorden

▶ Antwoorden op discussie