WAT ZIJN DUURZAME MATERIALEN. 2e BERICHT.

De door thermogradient gedreven vochtstroom (in de wetenschap Lykov-effect genoemd, naar de naam van de Russische wetenschapper Alexey Lykov, die dit effect in 1935 vaststelde  en in 1937 zijn verslag in de Royal Society in London presenteerde) is dus een van de constante hoofdfactoren, die invloed hebben op de levensduur van de constructie en het binnenklimaat. Een paar cijfers: men ademt ca 50 g vocht uit per m³ per etmaal en er passeert door elke vierkante meter van de gevel ongeveer 6 g vocht per etmaal.

Dus, als het huis is gebouwd van dampdoorlatende materialen, dan zullen die materialen geen schade ondervinden en wij zullen binnenshuis een aangenaam klimaat hebben.

Men kan een tegenargument inbrengen: dat de meerderheid van de afdichtings- en reparatiematerialen niet dampdoorlatend zijn, en toch zien wij, dat niet bij alle opgevulde gaten en afgedichte kieren van een raamkozijn het vocht zich altijd zal ophopen.  

Deze ogenschijnlijke afwezigheid van een duidelijke oorzaak-en-gevolg verbinding tussen de niet-dampdoorlatendheid en vochtophoping belemmerde de meeste schilders en, nog in grotere mate, ontwikkelaars van de schildersproducten, om dit probleem nader te onderzoeken. Ze namen genoegen met een niet goed doordachte, op losse schroeven staand concept dat de hoofdoorzaak van de vochtophoping en de afbraak van het schilderwerk en de constructie zelf, ligt bij het vocht en het water van buitenaf, en vanuit dit beperkte concept ontwikkelde men een grote diversiteit aan reparatie- en afdichtingmiddelen. Er was echter geen groot principieel verschil tussen al deze materialen, omdat ze de ‘kinderen’ zijn van het eerder genoemde concept: n.l. ze waren allemaal waterafstotend (hydrofoob), niet-dampdoorlatend, flexibel, en supersterk.

Als je nog dieper kijkt, zie je dat in wezen deze materialen gewoon een moderne, ‘gespierde’ versie van de alom bekende stopverf (mengsel van lijnolie als bindmiddel en krijt als vulstof) en teer zijn. Dus wellicht was de ontwikkeling van deze vul- en afdichtingproducten gebaseerd op een empirisch standpunt, eenvoudig gezegd: wij hebben iets gemaakt, dat het doel dient, maar nu moeten wij de onverwachte en ongewenste gevolgen zien weg te werken.

Om vochtophoping tegen te gaan, hadden onze voorouders iets bedacht: ze ontdekten n.l. een interessante wetmatigheid, die ik ook heb (her)ontdekt, n.l. dat het vocht zich bijna nooit ophoopt, als het vulmiddel, hetzij stopverf, een of andere epoxy- of styreen reparatiesysteem of dergelijke, op de grondverf of primer aangebracht wordt. En als dit vulmiddel, en het maakt niet uit welke, op kaalhout aangebracht wordt, zonder grondverf of primer, dan hoopt vocht zich altijd op.

Dit is dus het ‘ontbrekende gegeven’, waardoor verklaard wordt waarom soms zelfs niet-dampdoorlatende materialen geen vochtophoping veroorzaken: tw. als de bovengenoemde thermogradient- vochtstroom botst op een laagje van dampdoorlatende grondverf, verspreidt het zich in dit laagje om de barrière heen, en stroomt verder. Echter, als de vochtstroom intensiever wordt dan een bepaalde waarde, kan dit laagje het extravocht niet afvoeren, en komt er toch een vochtophoping. Maar als de vochtstroom direct in botsing komt met het niet-dampdoorlatende opvul- of afdichtingmiddel, blijft het bij de barrière rondtollen, wat voor ons langzamerhand zichtbaar wordt als de verf daar gaat afbladderen en het hout gaat rotten.

Twee vragen komen voort uit het bovenstaande:

1. is het ‘duurzaam’ om voor b.v. houten constructies niet dampdoorlatende materialen te gebruiken, die, zoals hierboven aangegeven, onbetrouwbaar zijn, soms heel duur zijn, een arbeidsintensieve en soms ook een  disproportioneel dure voorbehandeling vereisen (sommige primers, vooral in de epoxyreparatie systemen zijn extreem duur)?

2. welke eigenschappen moet een reparatie- en/of afdichtingmiddel precies hebben om dit niet te veroorzaken? Wat is een ‘ideaal’ opvulmiddel?