Bouw in de zorg: de fysieke omgeving is belangrijk voor de patiënt.

Gisteren vond het landelijke zorgcongres plaats in Nieuwegein. Ongeveer 1400 personen namen hieraan deel. Van bestuursleden tot medewerkers. De termen welbevinden, klantgericht, zelfbeschikking en leef-plezier kwamen herhaaldelijk aan bod.

Een pleidooi voor mensgerichte zorg
Joris Slaets is hoogleraar ouderengeneeskunde van de universiteit uit Groningen en hield een boeiende openingstoespraak.  Een pleidooi voor mensgerichte zorg. Ziektes hebben geen rechten, mensen hebben rechten.

Hij had het ook over alternatieve meetlatten. Wat ik doe, helpt dat voor het leef-plezier? Helpt het voor de samenleving? Heeft u goede indicatoren om u over een jaar te vertellen of u het goed hebt gedaan? Helpt uw zorginnovatie in de zorg? Wellicht ook een goede alternatieve meetlat voor de bouw en het onderwijs!

De top twee wat mensen, lees patiënten, graag willen aldus de heer Slaets is: ten eerste een sociale omgeving en ten tweede een fysieke omgeving.

Fysieke omgeving belangrijk voor de patiënt
Na het plenaire gedeelte waren er drie presentatierondes verdeeld over ongeveer 20 zalen met evenzoveel onderwerpen. Allemaal proces en mensgericht. Wat patiënten op de tweede plaats hebben gezet, de fysieke omgeving,  kwam nergens aan bod. Dit is toch wel heel betreurenswaardig, maar geeft tevens aan hoe dit leeft in de zorg. Misschien dat er daarom een pakje papieren zakdoekjes zat in de goodiebag.

Mijn ervaring
Ik heb al veel gewerkt in de zorg. Gezinsvervangende tehuizen. Deze hebben vaak een trieste aanblik. Rommelig, saai en bijeengeraapt. Niet echt een thuis zoals je dit zelf ook graag zou willen. Het is echt heel dankbaar voor deze mensen een nieuwe omgeving te creëren. Van een huis een thuis te maken vanuit de behoefte van de doelgroep.

In het kader van mijn zorg- activiteiten heb ik ook gesloten afdelingen in de psychiatrie bezocht. Persoonlijk heb ik dit als schokkend ervaren. Je kunt echt veel beter in de gevangenis zitten. Ik vond het mensonterend om onze zieke medemens op een dergelijke manier te huisvesten. Op één afdeling was één nieuwe kamer ingericht. Niet echt in harmonie en te vol, maar wel aanzienlijk beter dan de rest. Hier komen de patiënten heel graag werd mij verteld. Deze ruimte was  echter niet vrij toegankelijk.

De cultuur in de zorg
De cultuur in de zorg is wel hard bezig om te innoveren. De patiënt meer inspraak te geven en zelfbeschikkingsrecht. Dit hoorde je ook van de deelnemers op het congres. De zorg gaat een slag maken door naast het verzorgen ook aan geluksfactoren te werken. Maar wil je mensen echt gelukkig maken dan is nummer twee op het lijstje van wat men graag wil, de fysieke omgeving. De cultuurslag moet dus nog verder om. Bijvoorbeeld: voor dementerende ouderen een omgeving die zij gemakkelijker kunnen begrijpen. Een menswaardige huisvesting voor de psychiatrische patiënt, een thuis voor de mensen in de gezinsvervangende tehuizen en mensvriendelijke ziekenhuizen en revalidatiecentra.  

Bezuinigen in de zorg
Dit item kwam natuurlijk ook aan bod. Op welke wijze kunnen we de zorg verbeteren en toch bezuinigen?  Mijn vak Kleur- en omgevingsspecialist wordt vaak genoemd onder de softe sector. Leuk, maar minder noodzakelijk dan alle andere maatregelen denkt men vaak. Nu kan ik u echter vertellen dat de impact die de omgeving op mensen heeft veel groter is dan wij doorgaans aannemen. Er is een onderzoek geweest bij ouderenbewoning waarbij de omgevingsgerichte belevingsfactoren zijn geoptimaliseerd. Dit leverde 25% minder ziekteverzuim onder het personeel op en 12% minder medicijngebruik bij de bewoners. Hoezo softe sector!

Blije mensen 
Blije mensen vragen minder zorg. Hans Becker, voormalig directeur van Humanitas Rotterdam, was naast een geweldige charismatische performer, een fervent voorstander van het zelfbeschikkingsrecht van mensen. Maak ze gelukkig dan hebben ze minder zorg nodig. Hij vertelde mij eens dat iedereen zat te klagen dat ze tekort kwamen. ‘Ik houd geld over zei hij.’

Zijn boek: De ja-cultuur als instrument voor humanisering van de zorg verscheen in 2007. Hij had het al tijden over : eigen regie, eigen werkzaamheid, de aanpak via een uitgebreide familie en een allesomvattende positieve attitude. En dit natuurlijk zoals hij schrijft: in een vrolijke omgeving. Dit aspect kwam in zijn lezingen ook uitgebreid onder de aandacht. Eigenlijk had ik wel verwacht dat er ook een item met dit onderwerp op het programma zou staan. Wellicht een goed idee om dit alvast voor het volgende congres te agenderen. En als de organisatie, de locatie en de catering is zoals dit jaar dan is het wat mij betreft echt een aanrader.