Techniek en gebruiker moeten op elkaar afgestemd zijn bij de (af)bouw van de Noord/Zuidlijn Amsterdam.

De Noord/Zuidlijn; een omstreden project, bejubeld en bekritiseerd. Er waren flinke tegenslagen, zoals verzakking, hoge kosten en uitloop van planning. Er waren ook successen; zonder noemenswaardige verzakkingen wordt er onder de bebouwing van De Pijp door geboord en het metrostation onder het Centraal Station is een technisch en planmatig ongeëvenaarde prestatie.

Het grootste succes moet nog komen: het project bevindt zich inmiddels in de afbouwfase; het sluitstuk van deze complexe infrastructurele onderneming. Ronald Gram, partner van Covalent, is manager Systeem Integratie namens opdrachtgever Dienst Metro. In gesprek op een toepasselijke locatie, het Centraal Station, bevragen we hem over zijn cruciale rol, uitdagingen en planning.

Waar staat het project op dit moment?
“ De ruwbouw is zo goed als gereed. De tunnels zijn geboord en de (ondergrondse) metrostations zijn gebouwd. Wat er nog gerealiseerd moet worden, is de afbouw en tunneltechniek. Het contract van de afbouwfase heeft een waarde van ongeveer 150 miljoen euro en betreft de Installaties, Treinveiligheidssystemen, ICT projecten en overall Systeem Integratie (SI).

Al sinds 2011 maakt Ronald Gram Deel uit van de Technische Adviesraad, een team van onafhankelijke deskundigen die de directie van de Noord-Zuidlijn adviseert over technische vraagstukken. Na het opleveren van de Landelijke Tunnelstandaard werd Gram vorig jaar gevraagd voor het systeemintegratieteam, dat binnen het project adviseerde over de tunnel installaties en besturingssystemen. Inmiddels is hij manager Systeem Integratie. Wat betekent dit?
“Het adviesteam veranderde van rol naar een lijnorganisatie met een harde eindverantwoordelijkheid en bijbehorende bevoegdheid. Dat is nodig, om tot een integraal werkend systeem te komen. Het motto luidt: Wie knipt, moet plakken. Er zijn 3 verschillende contracten: Installaties (liften, roltrappen, ventilatie), Treinveiligheidssystemen en ICT projecten (besturingssystemen). Al het werk uit die contracten moet op de juiste manier aan elkaar geplakt worden. Samen met de 12 professionals in mijn team zorg ik dat we het overzicht houden en bewaken we de volledigheid en kwaliteit van alle contract overstijgende aspecten.”

Contract overstijgende aspecten?
“Techniek en gebruiker moeten op elkaar afgestemd zijn. Denk bijvoorbeeld aan de treinenloop die straks door het GVB aangestuurd wordt. Bij een defecte metro, moet een vooraf afgesproken werkproces worden uitgevoerd. Het systeem moet dit werkproces ondersteunen. Een ander voorbeeld: de beschikbaarheid van het metrosysteem. Het systeem mag in totaal maximaal 20 uur per jaar niet beschikbaar zijn ten gevolge van een storing in het systeem. Het SI team zorgt onder meer voor scenario’s, maatgevende beschrijvingen en RAM berekeningen (betrouwbaarheid, beschikbaarheid en onderhoudbaarheid), waarmee deze topeisen worden bewaakt en geborgd. We hebben 5 aandachtsgebieden benoemd waarmee we de top eisen bewaken:

1. RAM & scenario’s
2. Integrale veiligheid
3. Integraal test en proefbedrijf
4. Overdracht en acceptatie
5. Voorbereiding exploitatie

Waarom Ronald Gram op deze cruciale functie?
“Goede vraag" zegt Gram. "Ik ben betrokken geweest bij een 10-tal tunnelprojecten in opdracht van onder meer ProRail en Rijkswaterstaat. Denk bijvoorbeeld aan alle tunnels van de Betuweroute. Ik heb diverse rollen gehad, als projectmanager, regisseur of strategisch adviseur. Vrijwel altijd had mijn rol betrekking op systeemintegratie en succesvolle openstelling. Bovendien ben ik betrokken geweest bij kaderstelling, zoals de Landelijke Tunnelstandaard. Ik kan daarom teruggrijpen op breed gefundeerde domeinkennis van ondergrondse infrastructuur."

Verzakkingen van panden aan de Vijzelgracht, problemen bij de werkzaamheden onder Centraal Station, oplopende kosten; dit project heeft behoorlijk wat uitdagingen gekend. Wat zijn de uitdagingen in deze fase?
“De grootste uitdaging is de aansluiting van het project op werkprocessen van gebruikers GVB en Eigendom en Beheer. De overdracht van een projectorganisatie naar een staande organisatie is vaak een van de moeilijkste dingen. De samenhang tussen techniek en mensen, dat is de uitdaging en tevens het doel: 1 integraal werkend vervoerssysteem in gebruik nemen.”

De oplevering is meerdere malen uitgesteld. In hoeverre is de huidige planning, oktober 2017, een uitdaging?
“ De planning is gebaseerd op een intensieve gespreksronde met alle betrokken partijen om deze eindfase in beeld te brengen. We maken gebruik van een probabilistische planningsmethode. Hierdoor kunnen risico’s en onzekerheden in de planning worden opgenomen en wordt de haalbaarheidskans van een einddatum uitgerekend. Dit moet altijd boven de 85% liggen. Ligt dit lager, dan kijken we wat er bijdraagt aan het risico en stellen we bij. Door deze manier van werken houden we de planning realistisch.”

Op 22 en 23 mei vindt de Nationale Tunnelconferentie plaats. Ronald Gram zal tijdens deze conferentie optreden als spreker.