Is asbest in de woning gevaarlijk? Een nadenkertje...

Asbest in de woning, is dat gevaarlijk? Op het eerste gezicht lijkt deze titel een open deur te zijn. Asbest is onbetwistbaar een gevaarlijke, kankerverwekkende stof. Dus zal asbest in de woning wel de laatste plaats zijn waar je het hebben wilt. Maar zo ongenuanceerd ligt het niet. Anderzijds is er ook te weinig aandacht voor asbest in de woning: en dat is een slechte zaak.

Asbest en slechte arbeidsomstandigheden
Om te beginnen zijn er verrassend veel toepassingen van asbest in vastgoed, vooral bij gebouwen die dateren van 1960-1993. In het dak, in de spouw, in de ventilatieschachten, bij de ramen, in de deuren, langs de trap, bij de boiler, in het vloerzeil… Vaak was de brandwerende eigenschap van asbest reden om het te plaatsen, soms zelfs op last van de brandweer. Veel van deze toepassingen zijn op plaatsen waar je niet bij kan of van weet, hoog en droog, in goede staat. Het huidige inzicht is dat het dan weinig kwaad kan en, mits onverstoord, geen relevant gezondheidsrisico oplevert. Epidemiologische gegevens ondersteunen dit standpunt: vrijwel alle Nederlandse asbestslachtoffers die nu vallen – ruim duizend(!) per jaar – kunnen hun ziekte herleiden naar slechte arbeidsomstandigheden van zo’n dertig tot veertig jaar geleden. Een kleine groep wordt ‘besmet’ via de stoffige werkoverall van familieleden (‘thuisbesmetting’); en een enkeling kent de oorzaak niet.

Risico om ziek te worden van asbest in de woning lijkt klein
Statistisch gezien kennen wij in Nederland geen asbestslachtoffers vanwege wat ik zelf residentiële besmetting noem (wij hebben nog geen term hiervoor), terwijl toch in zo’n 80% van alle woningen voor 1993 asbest zit en miljoenen mensen in deze woningen dagelijks aan asbest worden blootgesteld. Het risico om ziek te worden van asbest in de woning lijkt derhalve, afgaand op huidige gegevens, verwaarloosbaar klein te zijn. Maar ja, het is geen ideale wereld: soms is het asbest wél in slechte staat, wél pal naast de trap waar de kinderen met hun schooltassen tegenaan bonken, in de kapotte ventilatieschacht, boven de deur waar het trilt iedere keer dat de deur wordt dichtgedaan of -geslagen. Ooit zal zelfs het beste asbesthoudende materiaal vergaan, omdat niet het asbest zelf, maar het hechtmiddel veroudert, rot, los brokkelt. Wat dan?

Het gevaar van het niet herkennen van asbest
Meer zorgwekkend is dat, zeker bij opvolgende kopers en naarmate het asbestverbod ouder wordt, de aanwezigheid van asbest niet meer wordt herkend. Dan gaat de eigenaar gemakkelijk over om een muurtje door te breken, een gat te boren voor de airconditioning, oma’s oude vloerzeil los te rukken, etc. Want hoe kun je veilig omgaan met een gevaar, indien je het niet herkent? Dán kan wel sprake zijn van ernstige asbestblootstelling, zelfs voor het hele gezin. Dat residentiële blootstelling nu nog niet in de statistieken te herkennen is of is verdisconteerd, wil niet zeggen dat deze situatie permanent is. Neem daarbij ook het gegeven dat wij in Nederland een ernstige onderrapportage hebben van asbest gerelateerde longkanker – en dan vraag ik mij af of wij asbest in woningen niet ernstig onderschatten. De toekomst zal het leren. Ondertussen is mijn motto: liever kwijt dan rijk.

Deze expertblog is geschreven door mr. dr. Yvonne Waterman. Yvonne is gepromoveerd op het werkgeversaansprakelijkheidsrecht en geldt als dé specialist op het gebied van het civiele asbestaansprakelijkheidsrecht in brede zin. Zij maakt al vele jaren deel uit van de internationale gemeenschap van asbestexperts en is een veel gevraagd spreker op asbestcongressen wereldwijd. 

Yvonne geeft samen met mr. Tim Segers dit najaar de cursus Asbest & Woningcorporatie. Doel van de cursus is om corporatie professionals die met asbest te maken krijgen in één dag volledig op de hoogte te brengen van de relevante wet- en regelgeving en actuele rechtspraak op het gebied van asbest.