Duurzaam bouwen start bij de opdrachtgever, maar moet geïnitieerd en gestimuleerd worden door architect en de diverse betrokken adviseurs. Blijft nog de vraag over hoe je elke aannemer hier helemaal in meekrijgt. Waarschijnlijk door selectief te zijn in de aanbesteding op het volledig duurzaam bouwen en daar wat meer geld voor over willen hebben.
Was Duurzame Architectuur niet al een trend? Het duurzaam bouwen moet nu een hype worden in de uitvoering!
Duurzaam Bouwen start bij de overheid. Deze dient de burger, als potentiële opdrachtgever, bewust te maken van de waarde van duurzaam bouwen. Duurzaam bouwen vergt doorgaans hogere investeringen in de realisering van een project, met name als het gaat over installaties in gebouwen. De gebruikskosten zullen daarna (als het goed is) anders dan bij een traditionele opzet, lager uitpakken. Een van de knelpunten in het ontwerp- en realiseringstraject is vaak de financiële kant van het geheel.
Als een opdrachtgever vooraf zich bewust is geworden van de voordelen van duurzaam bouwen, vervalt de opvoedende taak. Deze ligt immers in beginsel bij de overheid.
De architect speelt uiteraard wel een belangrijke rol als adviseur in deze en kan/moet met de opdrachtgever de mogelijkheden onder de loep nemen.
Volgens mij start Duurzaam Bouwen bij de opdrachtgever. Als er duurzame doelstellingen gevraagd worden, is het als architect een goede basis hier het ontwerp op af te stemmen. Per slot van rekening zullen duurzame voorzieningen als investering meer geld kosten. Bij gebruik (exploitatie) kunnen deze meerinvesteringen terugverdiend worden. Tevens is van belang of de opdrachtgever ook gebruiker van het pand wordt i.v.m. bereidheid tot bij aanvang meerinvesteringen.
Als opdrachtgever (directeur woningcorporatie) en initiatiefnemer voor duurzaam bouwen heb ik er altijd over verbaasd dat de ontwikkelende partijen, ondanks de door mij geboden financiële en innovatieve ruimte, toch altijd weer kans zagen om zich negatief op te stellen ten opzichte van innovatieve ideeën. Verschillende oorzaken zijn aan te wijzen:
- niet bewust van het probleem
- niet voldoende op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen
- korte termijn denken
Het is daarom te makkelijk om te stellen dat Duurzaam Bouwen door één partij moet worden geïnitieerd en gestimuleerd omdat de drempels om het ook daadwerkelijk voor elkaar te krijgen niet snel genoeg worden weggenomen.
Er is betrokkenheid van alle partijen nodig, en daarmee initiatief bij alle partijen. De aannemer die zich verdiept in duurzaam bouwen en die zijn processen daarop afstemt, de architect die op de hoogte is van nieuwe ontwikkelingen, de opdrachtgever die een visie heeft en die uitdraagt en een overheid die de randvoorwaarden schept.
Of duurzaam bouwen al een trend is of een hype wordt valt nog te bezien. Dan waren stimulerende maatregelen of deze discussies niet meer nodig. Tot kort voor de kredietcrisis was eerder het tegenovergestelde het geval. Bouwproductie voerde de boventoon en niet duurzaam bouwen.
Er worden op dit moment wel stappen gezet om te komen tot een andere vorm van projectontwikkeling waarbij alle partijen zich vanaf moment nul commiteren aan een duurzaam eindproduct en gedurende het ontwikkelprocesalle allen open staan om dat ook ook daadwerkelijk waar te maken.
Overigens "duurzaam bouwen" zie ik in dit geval als bouwen vanuit de duurzaamheidsgedachte.
Duurzaam bouwen start met een goed gefundeerd financieel exploitatie model.
M.a.w. het denken over de lange termijn i.p.v. over alleen de investering. Zoals...
- kwaliteit ook op lange termijn
- onderhoudskosten t.o.v. initiele kosten
- energiegebruik gedurende de levensfase
- een behaaglijk en gezond binnenklimaat
- ruimtelijkheid en daglicht
- mogelijkheden van hergebruik/herbestemming in de toekomst
- dierbaarheid van een project versus mogelijke verloedering in de toekomst
- samenhang met haar omgeving en omringende functies
- betrokkenheid van haar gebruikers
- uitstraling naar de wijk en dubbelgebruik van functies
- onze maatschappelijke verantwoordelijkheid ipv alleen het rendement
En nog zo wat aspecten die alle over duurzaamheid gaan.
En last but not least: een ontwerpteam waar alle neuzen één kant op staan.
Duurzaam bouwen begint bij de overheid en deze heeft voor bedrijfshuisvesting en corporaties de Energie-InvesteringsAftrek (EIA) in het leven geroepen. Hier moet de opdrachtgever echter eerst voor in buidel tasten om subsidie te krijgen in de vorm van een belastingaftrek. Daarnaast is er een terugverdientijd op de extra investering doordat het gebouw minder energie verbruikt.
Voor de burger is er helaas weinig geregeld. Zonnepanelen zijn niet terug te verdienen en de subsidiepotjes veel te snel leeg. Warmtepompen zijn moeilijk in bestaande bouw toe te passen tenzij er grondig gerenoveerd gaat worden. Bij woningbouw lijkt het me dan ook de taak van de projectontwikkelaar om de juiste keuzes te maken en het 'risico' te nemen om een duurdere, maar energiezuinige woning aan te bieden. De koper inzichtelijk maken wat ze per maand meer betalen (iets hogere hypotheek door duurzamere investering) en terugverdiendtijd in energiebesparing. Verder zal met dit verhaal een bank toch weer iets moeten doen met 'groene' hypotheken met rente korting.
In 2002 heb ik een lezing gegeven aan architecten ‘nu zijn wij aan de beurt’.
De eerste ‘slag’ isoleren was voor de bouwers, de tweede ‘lage temperatuur systemen’ en derde ‘gebruik energiebronnen’ was voor de installatiebranche, terwijl architecten hier over het algemeen weinig mee bezig waren.
Wil er meer bereikt worden dan zullen architecten deze zaken in hun ontwerp geïntegreerd moeten aanpakken. Bij het ontwerpen zal er in de ruimteverdeling en vormgeving ook uit gegaan moeten worden van oriëntatie, comfort en energiehuishouding. Kortom door meer gebruik maken van passieve energie.
“Duurzaam bouwen start bij” . . . . is weer wat complexer.
1. Overheid; Door het bouwbesluit en aanscherpende de EPC-eis is er concreet wat gebeurt in de nieuwbouw van woningen. Subsidies maken het vooral aantrekkelijker voor opdrachtgevers die er belangstelling voor hebben.
2. Opdrachtgever: De extra investeringen komen ten goede aan de lastenverlichting tijdens de exploitatie en zijn dus voor de gebruiker. Wanneer de gebruiker geen opdrachtgever is, maar ook door de particuliere opdrachtgever wordt er nog onvoldoende naar de variabele lasten en de totale exploitatieduur gekeken.
3. Hypotheekgevers: Een lening wordt gebaseerd op het inkomen, niet op de lasten. Zo kan het dat men met gemak een slechte geïsoleerde woning kan kopen maar niet die iets duurdere met veel minder energieverbruik. De energiebesparing van elk tientje in de maand zou moeten leiden tot de mogelijkheid van een ..€ hogere hypotheek.
4. Makelaars; Het energielabel voor de bestaande bouw beoogde het principe van de energiebesparing en woonlasten in kaart te brengen. Makelaars volstaan liever met het verkopen van m3 van een bepaald bouwjaar op een interessante locatie, onder vermelding van het laatste verbruik. De kwaliteit en meerwaarde van een duurzaam gebouwde woning wordt echter niet vermarkt.
5. Architect: Een hierin gespecialiseerde architect kan partijen informeren bij het aangaan van een opdracht. De architect is echter niet toegerust voor die voorlichtingsfunctie en wordt er ook niet voor gehonoreerd.
Wie zo mee leest kan de cirkelgang volgen en mogelijk nog meer participanten in het rijtje plaatsen om weer bij de voorlichtingsfunctie van de overheid uit te komen.
Tegelijkertijd noem ik met name Makelaars en Hypotheekverstrekkers om het financieel-lange-termijn-denken ook meer ruimte te geven.
Projecteer je dit naar de bestaande woningvoorraad dan wordt het hoog tijd en erg rendabel om deze cirkel te doorbreken.
Reactie van Linked-in met als toevoeging dat ik het geheel eens ben met Dhr. Zonneveld wat betreft de betrokkenheid van alle partijen in de bouwkolom;
Dit is een zeer interessante discussie waarbij het gaat om ‘wie gaat nu de kar trekken’. We kennen allemaal de positieve eigenschappen van duurzaamheid en duurzaam bouwen, maar waarom wordt dit nog niet grootschalig toegepast? Een samenspel van alle! partijen in de bouwkolom is nodig om te komen tot goede resultaten omtrent duurzaam bouwen. Opdrachtgever, architect, aannemer, installateur en eindgebruiker hebben allen invloed op het uiteindelijke resultaat. Om iedere partij te motiveren om duurzaam bouwen in het proces te integreren zijn verschillende impulsen nodig. Bij de eindgebruiker is dit voornamelijk bewustwording, maar ook het structuren van informatie in diverse opties. Anders ziet de eindgebruiker door de bomen het bos niet meer. Daarnaast moeten de wensen van deze eindgebruiker op een juiste manier vertaald worden naar het bouwproces (klantgerichtheid). Het structuren van de informatie voor de eindgebruiker komt voort uit initiatieven van de partijen in de bouwkolom. Het aandragen van duidelijke duurzame concepten richting de eindgebruiker is nodig om de eindgebruiker, die steeds mondiger en geinformeerder word, te begeleiden in zijn/haar keuze. Daarnaast moeten de partijen in de bouwkolom (aannemer, leverancier, installateur, architect, etc.) deze duurzame concept in een integraal aanbod kunnen leveren aan de opdrachtgever. Een impuls om dit te doen komt natuurlijk voort uit het zichzelf kunnen onderscheiden op basis van kwaliteit, kennis en kunde in plaats van prijs. Onderlinge afstemming en samenwerking tussen alle bouwpartners is nodig! Zonder deze integrale benadering blijft het bij losstaande individuele initiatieven die niet bevorderlijk zijn om te komen tot een optimaal eindresultaat. De opdrachtgever moet deze concepten op belang kunnen waarderen en zal dit mee moeten nemen in de criteria voor aanbesteding (EMVI i.p.v. laagste prijs). Impulsen voor de opdrachtgever kunnen gevonden worden in een positief imago, lagere levenscycluskosten en keuzevrijheid door het aandragen van duidelijke concepten. Al met al is het niet alleen de architect die verantwoordelijk is voor duurzaam bouwen, maar het is een samenspel van alle betrokken partijen.
Het zou een samenspel tussen alle partijen móeten zijn,echter gezien de traditionele werkwijze van de aannemer (lees; veelal vastgeroest in oude gewoonten) ziet deze het opkomende Duurzaam Bouwen als iets waar tijd en energie in gestoken moet worden om de kunst eigen te maken.Zeker in de huidige claimgevoelige maatschappij waarin we leven schuiven partijen de verantwoording af naar elkaar wanneer het aankomt op labels en attesten bij de te realiseren projecten. Duidelijke regelgeveing,bewustwording,stimulering EN een heldere maatstaf,zijn mijnsinziens een taak voor de overheid! Diegenen die zich nú toeleggen op dit opkomende specialistme hebben een voorsprong op de rest (en dat kunnen er vele gebruiken!) want dat Duurzaam Bouwen de toekomst is is een feit.
Bijkomend probleem in de huidige economische tijd is uiteraard dat banken niet willen finacieren zoals de heer Ad de Vrieze ook terecht opmerkt. Projecten starten pas wanneer een bepaald percentage van de op te leveren woningen is verkocht,lukt dit niet,dan komt het hele project niet van de grond! Daarbij heeft niemand het over EPBD labels en de daar uit voortvleoiende energiebesparingen.
Wellicht is hogere hypotheek verstrekking bij een bepaald label een stimulans?
Alles betreffende dit onderwerp is door de voorgaande leden reeds ter sprake of overweging gebracht. Als je de reacties leest kun je ervaren dat ieder er net iets anders over denkt en een net iets ander uitgangspunt hanteert. Als je dus een gefundeerd antwoord wil geven op de stelling dien je eerst concensus te bereiken wat er wordt verstaan onder "duurzame architectuur". Wat is dat nu precies, ... en is daar wel een eensluidend antwoord op?
De geschiedenis bewijst wel dat elke trend tijdelijk is. Dus ... is duurzame architectuur ook tijdelijk en terecht een trend?
Of zijn we in staat om het niveau van trend te overstijgen en over te gaan naar een hoger niveau van blijvende verandering en een nieuwe manier van beleven.
Dat 'duurzame architectectuur' een 'trend' zou zijn geloof ik niet. De extra aandacht er voor wel. De energieprestatieeisen worden jaarlijks verhoogd dus is dat meer als een trend. Kwaliteitsverbeteringen worden echt niet meer terug gedraaid.
Wat wel teleurstellend is dat de hogere - lange termijn - investeringen nauwelijks extra gefinancierd worden. Vandaag was daar het bericht dat de AFM er op toe ziet dat banken huishoudens met kinderen minder hoge hypotheken verstrekken vanwege de hogere lasten. Helaas wordt andersom nog niet gehonoreerd dat een hogere hypotheek goedgekeurd wordt bij lagere (energie-)lasten. (Ik weet dat er wel banken zijn, o.a. Triodos en Rabobank, die dit bespreken met de AFM)
Zoals ik al eerder aan gaf is het dat alle partijen moeten leren om naar langere termijnen te kijken. Dat is geen trent maar ik kwestie van een (zeer langzame) cultuuromslag.
Duurzame Bouwen start bij JEZELF, of je nu overheid, opdrachtgever, architect, aannemer, leverancier of gebruiker bent.
Voor mij als architect start Duurzaam Bouwen voor de eerste schets: analyse van locatie (orientatie, zon, wind, geluid en uitzicht), het PVE en Bestemmingsplan zijn de eerste ingredienten voor een ontwerp dat een oplossingskader aanreikt. In plaats van problemen die door de installatie techniek moeten worden opgelost.
Architectuur als 'esthetische discipline' alleen is niet Duurzaam. Architectuur biedt de mogelijkheid te verbinden, te integreren en te minimaliseren. Dat zou de leiddraad moeten zijn tijdens het ontwerp proces, niet de vorming van intelectuele concepten.
Natuurlijk moeten gebouwen ook 'mooi' zijn, want 'mooie gebouwen' blijven omdat ze bepalend zijn voor het gezicht van de gebouwde omgeving. Maar 'mooi' is een resultante van, niet het beoogde doel, waar het milieu voor moet wijken.
Duurzaam Bouwen is een noodzaak voor de toekomst, die van hype gemeengoed moet worden.