Wat zijn de vijf belangrijkste redenen voor de duurzaamheidsparagraaf in aanbestedingen van de overheid?

Je kent het vast wel: de duurzaamheidsparagraaf in de aanbesteding voor de gemeente of een overheidsdienst. Niet zo gek want het wordt van (decentrale) overheden verwacht. Enige jaren geleden is dan ook het Manifest Duurzaam Inkopen opgesteld. 

Bovendien heeft Wilma Mansveld (staatssecretaris van Infrastructuur en Milieu) toegezegd eind september 2015, samen met de minister van Wonen en Rijksdienst en de minister van Economische Zaken, een plan van aanpak duurzaam inkopen aan de Kamer te sturen. Dus we zijn er ook niet zomaar vanaf.

Gemeenschapsgeld goed besteed

De overheid heeft hier natuurlijk haar redenen voor. Allereerst omdat zij een bepaalde verantwoordelijkheid heeft. De overheid koopt jaarlijks voor bijna 60 miljard euro in. Dit gemeenschapsgeld moet goed worden besteed en de overheid voelt de verantwoordelijkheid om negatieve effecten als het opraken van grondstoffen of het vervuilen van lucht, zo klein mogelijk te houden. Bovendien heeft de overheid zichzelf duurzaamheidsdoelstellingen gesteld. Dit heeft zijn achtergrond in Europa. Er zijn vijf thema’s waarop de Europese doelstellingen van toepassing zijn: onderwijs, werkgelegenheid, vernieuwing, klimaat/duurzame energie en armoede. Als het gaat om duurzame energie, wil men:

• Minimaal 20% minder uitstoot van broeikasgassen dan in 1990
• 20% van de energie komt uit duurzame energiebronnen, zoals windenergie, zonne-energie, bio-energie en aardwarmte
• 20% minder energieverspilling.

Inkoop belangrijk bij behalen doelstellingen duurzaamheid

Inkoop is een belangrijk instrument om deze doelstellingen te behalen. Door zuinigere voertuigen in te kopen, kan er bijvoorbeeld worden bijgedragen aan het uitstoten van minder CO2 en het verbruiken van minder energie.

Voor het creëren van werkgelegenheid.
Dit klinkt misschien gek, want hoe gaan zuinigere auto’s nou werkgelegenheid opleveren? Maar een belangrijk onderdeel van duurzaam inkopen is Social Return. Laten we niet vergeten dat duurzaamheid uit meer dan planet bestaat, ook people en profit zijn hiervan belang. Natuurlijk hebben we het dan over het creëren van kansen voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Die zo een bijdrage kunnen leveren aan de maatschappij. Wat uiteindelijk ook een kostenbesparend effect heeft.

Om innovatie te stimuleren.
De overheid gaat dan actief op zoek naar innovatieve oplossingen. In mijn vorige artikel op BouwProfs vroeg ik wat je wilde weten over groener, schoner en slimmer rijden. Eén vraag was: waar koop ik een groene accu? De vraagsteller had het natuurlijk niet over de kleur van de behuizing. Een groene accu is lastig, want wat is groen? Van een accu die volledig uit hernieuwbare grondstoffen bestaat en geen enkel negatieve effect heeft op de omgeving, zijn we nog ver verwijderd. Toch kunnen we batterijen goed recyclen en zijn de ontwikkelingen op gesmolten zout batterijen hoopvol. Dit soort batterijen gebruikt grondstoffen die we in veel grotere mate tot onze beschikking hebben. De overheid kan deze ontwikkeling helpen door in aanbestedingen te vragen naar innovatieve technologie. Waarbij ik geen voorstander ben van het voorschrijven van een middel, de overheid moet duidelijk maken wel doel zij wil bereiken, de ondernemer kan een voorstel doen voor de techniek.

Om te voldoen aan de eisen uit de milieucriteriadocumenten.
Voor een heel aantal producten zijn deze documenten opgesteld. Hierin zijn eisen opgenomen die altijd door overheden moeten worden meegenomen worden als minimale ondergrens voor de milieuaspecten. Nou moet ik zeggen dat ik deze eisen niet als streng kan betitelen. Voor dienstauto’s geldt bijvoorbeeld dat deze moeten worden uitgerust met:

1. Schakelindicator (GSI)
2. Systeem voor bewaking van de bandendruk (TPMS)
3. Mechanisme om het brandstofverbruik aan de chauffeur te laten zien.

Dat is voor een nieuwe auto eigenlijk standaard. Maar goed, als gunningcriteria (geen eis helaas) zijn bijvoorbeeld alternatieve brandstoffen en waterverbruik bij reinigen meegenomen. Iets waar dus in ieder geval aandacht aan kan worden besteed.

Neem het heft in eigen hand bij duurzaam inkopen

Prima, al die redenen om duurzaam in te kopen. Maar houdt dat in dat je je daar dan zomaar bij moet neerleggen? Gewoon maar blindelings invullen en er het beste van hopen? Hier en daar een maatregel nemen? Mijns inziens niet. Ik geloof dat dit een ontwikkeling is, die niet te stoppen is, maar dat je hem wel in je voordeel kunt gebruiken. Mits je de kans ziet om het heft in eigen hand te nemen. Bedrijven die hier goed op scoren, zijn bedrijven die hierin het voortouw nemen. Die zelf uitzoeken waar hun kansen liggen, op welke manier ze het makkelijkst kunnen verduurzamen en hoe ze dat zo kostenefficiënt kunnen doen. Bedrijven die beslissingen nemen voor de lange termijn die op de korte termijn ook goed uitpakken.

Welke bedrijven ken je die hier al goed mee bezig zijn en welke initiatieven nemen zij?

Deze expertblog is geschreven door ir. Elske van de Fliert. Elske is expert op het gebied van groener, schoner en slimmer rijden en grondlegger van het CO2 afslankprogramma voor het wagenpark en de mobiliteit.
Elske ondersteunt bedrijven die iets moeten met CO2 reductie of maatschappelijk verantwoord ondernemen en de kosten/CO2 uitstoot vooral in het wagenpark hebben zitten.
Elske studeerde af op levenscyclusanalyse van uitlaatgasnabehandelingssystemen bij DAF en is sindsdien betrokken op het onderwerp van duurzaam transport. Zij spreekt graag en weet grote en kleine groepen te enthousiasmeren in interactieve workshops.
Elske heeft recent een e-boek uitgebracht: “Is dit mijn nieuwe auto? Vragen die je wèl moet stellen bij de aanschaf van een nieuw voertuig.” Kijk hier om de andere expertblogs van Elske op BouwProfs te lezen.