Wat de auto-industrie van de bouw kan leren...

Opmerking

Reactie van Elske van de Fliert op 25 April 2017 op 13.07

Maarten, even andersom geredeneerd: als je huizen gaat bouwen zoals je auto's bouwt, dan kan je de komende 4 jaar alle bouw stil leggen, want zo lang zit je dan achter de tekentafel en mag men enkel de kleur steen uitkiezen en de CV ketel, want zo gestandaardiseerd is het... :)

Ik vind het vooral wel mooi om te zien hoe we vanuit verschillende invalshoeken allemaal vinden dat "onze eigen" branche het nog veel beter kan doen, mooi!

Reactie van Maarten Nuyten op 13 April 2017 op 22.42

Als we kijken naar het produceren kan de bouw echt alleen maar leren van de autofabrikanten. Het gaat al veel beter door lean en samenwerking tussen leveranciers in de voorbereiding, maar het zal nog veel efficiënter en kwalitatief hoogwaardiger moeten. Als we autos gaan bouwen zoals we nu huizen ed bouwen zou het een enorme drukte bij de verkoper zijn, want daar komen allerlei onderdelen binnen waarvan iedereen dan maar hoopt dat het past en aan de eisen voldoet. En dat wordt dan door velen met een eigen expertise in elkaar gezet. Goed systeem! Ook de duurzaamheid is zo slecht in dit proces verankerd dat daar veel meer winst is te behalen dan Rwaarden van 7 en hoger. 

Reactie van Elske van de Fliert op 10 April 2017 op 12.56

Wij hebben 4 klikobakken Jeroen. En dus ook een systeem met 4 afvalbakjes in de keuken staan. Maar ik word elke keer weer vrolijk als ik dat ding open trek, want dan zie ik dat we ons afval scheiden. Kort samengevat - ik ben niet helemaal goed bij mijn hoofd HAHA. Ik snap natuurlijk dat dit niet voor iedereen iets is om vrolijk van te worden. Ik hoor de ene afvalverzamelaar zeggen wat jij aangeeft en de andere weer dat scheiden bij de bron juist wel een goed idee is. Zal te maken hebben met waar ze in geïnvesteerd hebben.

Goed punt dat mensen heel weinig te kiezen hebben als ze een huis kopen. Zeker in al die nieuwbouwwijken. Maar de keuze in de automarkt is ook maar schijn hoor. Ja, je kunt een groene of blauwe kiezen, maar de keuze voor duurzaam is al een heel stuk ingewikkelder, dan is je keuze ontzettend beperkt.

"Zolang dit de werkwijze is in de bouw is de enige manier dus dat er vanuit regelgeving dwingende eisen worden opgelegd, die dus nog beter geformuleerd moeten worden." Dat neem ik helemaal van je aan. Maar dit geldt dus zowel voor de bouw als voor de auto industrie. Als de Euronormen niet waren gekomen (en wie zal inderdaad zeggen hoe de fabrikanten hun invloed laten gelden?) reden we echt nog veel vervuilender. Want alhoewel autofabrikanten inderdaad veel investeren in innovatie, investeren ze niet per se in hele schone innovaties. En dat heeft ook te maken met dat de klant er niet om vraagt. Wat weer minder schone auto's oplevert. Wat de kans nog kleiner maakt dat de klant er om vraagt...

Reactie van Jeroen Boschma op 10 April 2017 op 11.54

Los nog even over afvalscheiding: ik ben van mening dat overheden hiermee op de verkeerde weg zitten. Nu moet iedereen thuis afval scheiden, en thuis je afval opslaan wat best een gedoe kan zijn. In sommige gemeenten heb je al 3 verschillende klikobakken in je voortuin staan voor dat doel. Totaal idioot eigenlijk. Gescheiden ophalen is daarnaast gewoon erg inefficiënt. Verschillende fabrikanten zijn bezig met afvalscheidingsmachines en boeken goede resultaten. Dat zo toch echt mooi zijn: thuis geen afval meer scheiden, maar gewoon alles weer op de grote hoop. Dan in een 'fabriek' de boel automatisch laten scheiden wat waarschijnlijk onder aan de streep veel duurzamer is. Maar de huidige praktijk houdt innovaties op dat gebied tegen, zo komen we er dus niet...

Reactie van Jeroen Boschma op 10 April 2017 op 11.24

Elske,

Mijn reactie is niet zozeer vanuit de bouw, ik ben namelijk beslist geen bouwprof (wel licht besmet via pa/ma respectievelijk architect en bouwkundig ingenieur) en dus een beetje een vreemde eend in de bijt op dit forum :-)

Autofabrikanten zijn zeker gesprekspartner geweest in het opstellen van emissie-eisen, maar wat precies de dynamiek in die overleggen is geweest weet ik verder niet (wie wel?). Als de autofabrikanten bijvoorbeeld niet een voldoende blok hebben weten te vormen zullen emissie-eisen al gauw strenger zijn geformuleerd dan de fabrikanten graag hadden willen zien, aan de andere kant kan een grote fabrikant bluffen en meegaan in strenge emissie-eisen in de hoop daarmee een concurrent buiten spel te kunnen zetten die die eisen misschien niet kan halen. Ik dacht dat het daarnaast in Europa was/is toegestaan om te testen waarbij fabrikanten de banden met stikstof vullen tot 5 bar, alles afplakken (want aerodynamisch...), ruitenwissers en reserveband verwijderen en de dynamo afkoppelen... Dat is dan al een grijs hellend vlak, sjoemelsoftware is dan een kleine stap verder. Een slechte zaak.

Voor wat betreft mijn schatting van die tientallen miljarden per jaar, dat zou best aan de hoge kant kunnen zijn. Maar elke fabrikant spendeert al gauw 2 miljard om een nieuw vers modelletje te ontwerpen (keer 20 fabrikanten ofzo...), nog naast de gangbare investeringen in innovaties. Een club als Ford stopt bijvoorbeeld zomaar een miljard in een of ander klein (!) start-upje op het gebied van autonoom rijdende auto's. Ik heb zelf een paar jaar meegewerkt in een groot research-centrum van een fabrikant in Duitsland aan het schrijven van simulatiesoftware op basis van genetische optimalisatie algoritmes ten behoeve van botsproef simulaties, dan gaan echt je ogen open hoe waanzinnig veel geld er aan alle kanten wordt geïnvesteerd op alle gebieden van autotechniek.

Waar het grote probleem in de bouw zit, denk ik, is dat er geen enkele markt is. Nul, nada, noppes... Ik kan als consument kiezen uit 40 modellen auto's van een bepaald type en in een bepaalde prijsklasse, dat geeft concurrentie, marktwerking en dus noodzaak tot innovatie om de concurrent steeds een stapje voor te blijven. Als de kleur me niet aanstaat stap ik naar een andere dealer... In de woningbouw stampt een projectontwikkelaar echter een setje woningen uit de grond waar vervolgens iedereen op af komt, want helaas al 60 jaar woningnood in Nederland, en er valt verder niets te kiezen of te verbeteren. Je moet het doen met de woning zoals die wordt aangeboden. Ik zie dan dat voor isolatie steeds de minimale eisen uit het bouwbesluit worden aangehouden, en terwijl er heel mooi isolatiemateriaal voor de spouw voorhanden is (bijvoorbeeld Kingspan panelen met een Rc van 7 of hoger), wordt er toch gewoon weer een standaard dikke laag Rockwool in gepropt zoals dat 30 jaar geleden ook al gebeurde. Want 2000 euro goedkoper... Om nog een voorbeeld te geven: in de projectwoning die ik kortgeleden heb gekocht (zelfbouwplannen zijn er helaas niet van gekomen) zit vloerverwarming op de begane grond. Maar voor isolatie in de kruipruimte wordt alweer de minimale eis aangehouden, en staan ze met hun oren te klapperen als je voorstelt om de vloerverwarming geïsoleerd op de druklaag aan te brengen terwijl dat 30 jaar geleden toch ook al werd gedaan. Tenenkrommend, want voor een groot deel verdwijnt de verwarmingsenergie nu dus gewoon de kruipruimte in... Dat wordt dan 'gecompenseerd' qua EPC-eis door het aanbrengen van zonnepanelen op het dak, maar in mijn optiek heb je het dan als bouwer absoluut niet begrepen. Eerst een berg gas verbranden, dan zelf elektriciteit opwekken met wat paneeltjes, en dan beweren dat je bijna energieneutraal bent. Ik kan daar echt niet bij met m'n verstand...

Zolang dit de werkwijze is in de bouw is de enige manier dus dat er vanuit regelgeving dwingende eisen worden opgelegd, die dus nog beter geformuleerd moeten worden. Echte marktwerking in de bouw gaat er helaas nooit komen in Nederland, daarvoor is de grondpolitek een te grote melkkoe voor lokale overheden. Want eigenlijk is dat de enige optie: veel vrije en betaalbare kavels zodat consumenten zelf een woning kunnen kiezen bij een bouwer en bouwers dus op kwaliteit en innovatie moeten gaan concurreren op een consumentenmarkt. Pas als zo'n markt ontstaat zal er ruimte komen voor types als Elon Musk die de boel op hun kop kunnen gaan zetten. Staatssecretaris Remkes heeft rond 2000 langdurig gepleit voor minstens 30% vrije kavels in de nieuwbouw, daar is helaas niets van terecht gekomen. De bouwlobby is blijkbaar te sterk...

Maar er is hier in elke geval hier een goede discussie :-)

Reactie van Elske van de Fliert op 10 April 2017 op 9.37

In het stuk hierboven had achter:Wat denk je zelf - natuurlijk een ? gemoeten, het was geen stelling. :)

Reactie van Elske van de Fliert op 10 April 2017 op 9.36

Jeroen, heel hartelijk dank voor je antwoord. Heel mooi om te zien dat als je ergens midden inzit, je het heel anders ziet, dan als je er van buiten af tegenaan kijkt. Jij kijkt vanuit de bouw naar de auto's en ik kijk vanuit de auto's naar de bouw.

Je opmerking: "De roep om zuiniger auto's hebben geleid tot emissie-eisen die met de huidige technologie eigenlijk nog onhaalbaar zijn." snap ik helemaal, maar is in mijn optiek niet juist. Die emissie-eisen zijn prima te halen met de huidige technologie en zijn ook met de industrie opgesteld. Nu, het vergt heus wel wat om ze te halen - en misschien zelfs een volledige overschakeling naar andere brandstoffen/elektrisch rijden - maar technisch gezien is het echt geen probleem. Een deel van de autoindustrie zal wel proberen die schijn op te houden, daar hebben ze ook alle belang bij.

Er is een boel dat de autoindustrie doet aan duurzaamheid en energiezuinig maken van de voertuigen, maar tientallen miljarden per jaar? Wat ze wel doen is dat de leverancier zegt tegen de dealer: je moet zoveel auto's verkopen, zoveel diesel, zoveel benzine. Oja, je mag ook nog wel groengas auto's verkopen, maar niet te veel, want dan moet je meer diesels verkopen.

Waar ik echt wel heel blij van wordt is dat je aangeeft dat het in de bouw zo makkelijk is. Dat is goed nieuws! Daarom is de bouw (in mijn ogen dus) waarschijnlijk ook zo ver gekomen. Maar toch: ik vind het een goede prestatie. Iets kan makkelijk zijn, maar dat wil niet zeggen dat mensen het doen. Ik bedoel afval scheiden is echt heel makkelijk, maar dat doet maar de helft van de mensen (https://www.milieucentraal.nl/minder-afval/afval-scheiden-en-recycl...).

Dat de bouwwereld het allang had kunnen doen en nu pas doet: ja, dat is een goede vraag. Ook het antwoord op de vraag: Hoe zou de bouwwereld reageren als nu bekend zou worden dat bijvoorbeeld het gebruik van bakstenen in pakweg 10 jaar uitgefaseerd zou moeten worden? ben ik wel heel benieuwd naar. Wat denk je zelf. Kijk, ik denk dus dat de bouw dit wel kan. Ik zie best een boel gebouwen en huizen die niet worden gebouwd met baksteen. Maar goed, dat is dan wel weer mijn optimistische kijk op de zaak.

Ik zal niet ontkennen dat ik een vrij zwart-wit verhaal heb gehouden, maar het is goed te zien dat de discussie daardoor op gang komt :)

Of we, zoals Gerdien schrijft, types als Elon Musk nodig hebben voor een transformatie impuls? Altijd goed natuurlijk. Maar als ik zie wat er aan 0 op de meter, tiny houses etc. gebeurd, zijn die er al wel.

Reactie van Gerdien W. Postma op 9 April 2017 op 12.40

Ik kan me goed vinden in de reactie van Jeroen en het zou leuk zijn als zijn nieuwe stelling wordt opgepakt: 'Het energiezuiniger maken van een woning kan heel gemakkelijk, er is geen technologie voor nodig die niet 40 jaar geleden al aanwezig was."

Zelf zou ik hierop willen aanvullen: Hebben we in de bouw een type als Elon Musk nodig (Tesla) om de bouw een transformatie impuls te geven analoog zoals hij heeft gedaan met de Tesla in de auto-industrie?

Reactie van Jeroen Boschma op 6 April 2017 op 13.28

Ik ben van mening dat dit artikel de plank volledig mis slaat. Als ik de tekst zo lees, krijg ik het gevoel dat de auto-industrie maar een beetje aanrommelt en alleen een mooi product verkoopt, terwijl de ontwikkeling in de bouw qua innovaties voorop zou lopen. Dit is op meerdere punten volledig onjuist.

Disclaimer: ik werk niet in de auto-industrie en ben geen expert dus schiet er maar op....

Om maar eens te beginnen met de opmerking over recyclen: het kan natuurlijk altijd beter, maar toen vijftig jaar geleden alle bouwpuin nog gewoon in de polder werd gestort, werden auto's al grotendeels gerecycled, onderdelen hergebruikt of zoals dat tegenwoordig heet 'ge-refurbished'. Anno 2017 kan de industrie tegen 90% van het bouwpuin recyclen, maar met daarnaast nog veel niet recyclebaar materiaal uit de woning zodat het totale recyclepercentage nog ver onder de 90% blijft. Voor auto's is er een hogere wettelijke norm van 95% voor de totale auto. Best duurzaam...

Innovaties: kort door de bocht genomen zijn die bij auto's bijna zonder uitzondering technologisch buitengewoon complex en vaak een uitvloeisel van onderzoeksterreinen waaraan honderden onderzoeksgroepen jarenlang aan hebben gewerkt. In zoiets 'simpels' als een automatische parkeerhulp zit een technologie waarin de afgelopen 10 jaar vele miljarden is geïnvesteerd. Dat is volgens mij van een hele andere orde dan een fabrikant van bouwmaterialen die een duurzamer bouwpaneel heeft bedacht. De duurzaamheidsinnovaties (verlagen van EPC) in de bouw bestaan daarbij grotendeels uit het kiezen van wat slimmere constructie methodes om bijvoorbeeld koudebruggen te voorkomen en isolatie te verbeteren, maar als je kijkt naar de materialen en basisconstructies is er niet zo heel veel veranderd de afgelopen decennia. Het naderen van de EPC-nullijn moet uiteindelijk zelfs worden bereikt met technologische ontwikkelingen die niet door de bouwwereld worden gestuurd, maar die op een gegeven moment technisch volwassen worden en daarna door de bouwwereld worden geadopteerd (energiezuiniger ketels, zonnepanelen, etc.). Ook hierin een enorm verschil met de auto-industrie die wel zelf nieuwe technologische innovaties initieert, op alle gebieden.

Vervolgens kom je op het gebied van het gebruik van energie. Hier worden in het artikel auto en woningbouw vergeleken, maar dat gebeurt zonder een eerlijke vergelijking van de randvoorwaarden. Bij een woning is dat namelijk vrij makkelijk te realiseren: door de constructie slimmer te kiezen en beter te isoleren heb je de helft al gewonnen, en het beetje energie dat een huishouden vervolgens nog nodig heeft kan vrij makkelijk worden gewonnen uit zonnepanelen op het dak. Ruimte zat! Opslag van energie? Bronnetje in de grond boren, ook prima haalbaar.

Bij een auto ligt dat allemaal wat anders. Kijk je naar het gebruik van een auto, namelijk een behoorlijk compact gewicht waarmee je steeds snelheid moet maken en afremmen, dan kan je met wat simpele fysische wetjes uitrekenen dat de bendoigde energie toch van een hele andere orde is dan het verwarmen van een woning. De veel kleinere afmetingen van een auto maken het dan uitzonderlijk lastig om energie op te slaan, of op te wekken. Onvergelijkbaar met een woning dus, en wederom zijn hier enorm complexe technologische oplossingen voor nodig. Batterijtechnologie is continu in ontwikkeling, en daar zal waarschijnlijk de toekomst uit moeten rollen aangezien waterstof als brandstof nog te ver weg lijkt. Maar hoe de industrie ook zijn best doet, Tesla fabriceert bijvoorbeeld alleen maar elektrisch aangedreven auto's en investeert daar miljarden in, het gebruiksgemak blijft nog achter bij wat we gewend zijn van auto's op fossiele brandstoffen.

In dat laatste punt zit ook direct een gevaar van de vergelijking tussen auto's en woningen. De roep om zuiniger auto's hebben geleid tot emissie-eisen die met de huidige technologie eigenlijk nog onhaalbaar zijn. Dan is er dus de keuze: of sjoemelsoftware toepassen, of een auto maken die nauwelijks optrekt en maximaal 90 rijdt. Die verkoopt uiteraard niet, dus de keuze is snel gemaakt helaas... Bij woningen is de duurzaamheidseis veel gemakkelijker te realiseren zonder in te leveren op de 'gebruikservaring' van die woning. Want als je die energiezuinige woning alleen zou kunnen realiseren door een volledige dichtgesmeerde doos zonder ramen neer te zetten, dan komt de discussie over 'beleving' en 'emotie' bij de woning ook opeens heel snel om de hoek kijken. De bouwwereld kent dat hele probleem gelukkig niet, maar het artikel gaat hier volledig aan voorbij.

Laten we de vraag dan eens omdraaien. Het energiezuiniger maken van een woning kan heel gemakkelijk, er is geen technologie voor nodig die niet 40 jaar geleden al aanwezig was. De vraag is dan: waarom heeft het dan zo lang geduurd voordat woningen het huidige duurzaamheidsniveau hebben bereikt, en dan pas alleen nadat telkenmale wettelijke eisen zijn aangescherpt?

Naar mijn mening wordt in dit artikel de auto-industrie wel heel makkelijk in een hoek gezet. De auto-industrie investeert tientallen miljarden per jaar in duurzaamheid en energiezuiniger motoren, maar de grenzen van de technologie worden bereikt onder de huidige gebruikseisen. Overstappen naar een andere technologie is niet zomaar gedaan, maar ontwikkelingen zijn beslist gaande. Hoe zou de bouwwereld reageren als nu bekend zou worden dat bijvoorbeeld het gebruik van bakstenen in pakweg 10 jaar uitgefaseerd zou moeten worden?