De bouw online verbonden.

spouw na-isolatie - bouwfysische gevolgen?

Aangestuurd door eigenbelang (zo werkt het meestal wel) ben ik geïnteresseerd geraakt in het vinden van bestaand onderzoek m.b.t. de bouwfysische gevolgen van na-isolatie van de spouw.

'Eigenbelang', omdat ik nu mijn woning wil optimaliseren (binnen het haalbare) m.b.t. energie - een actueel item denk ik.
Ik ben terughoudend en twijfel dus omdat ik denk dat de spouw niet deze functie primair kan/mag dragen. Secundair wel, mits het daarvoor ontworpen is. Dat is mijn stellingname.

De situatie m.b.t. tot mijn woning is als volgt: bouwjaar woning 1973, tunnelbouw, geschakelde woning en gele baksteen als buitenblad. De woning heeft een later gerealiseerde opbouw HSB (1996), voor die tijd optimaal geïsoleerd. Nadeel is dat de spouw van de bestaande woning een open verbinding heeft met de spouw in de HSB en doorgetrokken buitenblad.

Uit mijn ervaring en kennis komt een beeld dat je van de spouw gewoon af moet blijven m.b.t. na-isoleren, ondanks alle berichten hierover.

Waar …, via de gevel verdwijnt een portie energie die je eigenlijk graag wilt binnenhouden.
Bouwkundig is, middels na-solatie, het een makkelijke, snelle en dus vaak goedkope manier om een relatief groot effect te scoren op energiewinst.
Ook waar: het buitenblad heeft een beschermende functie tegen de klimaatinvloeden en reguleert vocht dat er tijdens regen door opgenomen wordt (bijvoorbeeld baksteen) … .

Een spouw heeft dus een specifieke functie, en is in het leven geroepen om vocht te reguleren, niet als 'drager' van isolatiemateriaal (in elk geval niet zonder overweging en dus onderzoek).

Er zijn momenteel verschillende methodes en er is in de loop der jaren natuurlijk veel gebeurd, in positieve zin, om de ellende van de begintijd enigszins recht te trekken. Denk aan de ophoping van natte klompjes materiaal, onderin de spouw of niet goed verdeeld materiaal, met alle negatieve gevolgen van dien.

Maar, ook al gaat, empirisch gezien het meeste vlekkeloos, … ik mis de onderbouwing nog steeds, m.n. dus op bouwfysisch vlak.

Op zoek naar onderzoek, en gedegen kennisopbouw heb ik contact gezocht met de branchevereniging VENIN.
… Prima gesprek gehad uiteraard met een bijzonder vriendelijke en correcte heer, echter, ook daar konden ze mij niet verwijzen naar deskundigheid, gebaseerd op onderzoek, behalve dan het veelgehoorde argument " we spuiten in de vele jaren miljoenen meters weg, en we hebben weinig klachten".

Voor de goede orde: ik heb geen enkele twijfel aan de deskundigheid van de aangesloten leden, noch denk ik dat toegepaste methodieken niet goed zouden zijn. …
Waar ik wel wat moeite mee heb is het ontbreken, ook bij deze deskundigen, van onderzoek en dus basis voor de uitvoering van de praktijk.

Enfin, het verhaal kan nog langer, met meerdere insteken, maar de kern van mijn vraag is eigenlijk heel eenvoudig:
Is na-isoleren van de spouw nou wel zo verstandig, effectief, etc?, de spouw heeft nou eenmaal een specifieke functie, en dat is niet 'isoleren'.

ik ben dus in het bijzonder op zoek naar onderzoek en argumenten op grond van bouwfysica

Ik ben benieuwd naar jullie reactie(s)

▶ Hierop reageren

Berichten in deze discussie

Permalink Antwoord van Michel Eek op 4 Mei 2020 op 19.46

Dag Aldrik,

Bedankt voor het stellen van je interessante vraag. In ons nieuwe initiatief BouwProfs academie gaat ons expertteam dieper in op je vragen inzake spouwmuur isolatie. Ik nodig je van harte uit om de vragen en antwoorden te lezen aldaar, klik hier om je aan te melden. Ik zal je vraag daar ook posten.

▶ Beantwoorden

Permalink Antwoord van Frank Koster op 14 Mei 2020 op 12.49

Dag Aldrik,

De vaak genoemde functie van een spouwmuur is ventileren. Dat is echter nonsens. De grondslag hiervoor ligt in het verre verleden. Toen men in de jaren 20 van de vorige eeuw, standaard spouwmuren ging toepassen, metselde men de spouwmuren aan de bovenzijde dicht. Echter, doordat het dak al de spouw afdekte ging men uit tijd- en materiaalbesparing de bovenzijde van de spouw niet meer dichtmetselen. Dat scheelde in de kosten natuurlijk. Om deze veranderde werkwijze wat kracht bij te zetten gaf men als extra reden dat de spouw dan mooi kon ventileren, en dus beter drogen.

TNO heeft, volgens mij in de jaren 90, een onderzoek gedaan naar de droging van spouwmuren. Daaruit bleek dat 95% droging is d.m.v. diffusie en slechts 5% door de ventilatie van een spouw. In de praktijk zal een niet geventileerde spouw er dus een kwartier ofzo langer over doen om te drogen, dat is dus te verwaarlozen.

Punt is wel dat het hier gaat om dampopen buitengevels, dus geen geglazuurde bakstenen, dampdichte verflagen etc. Daar is de enige vochtafvoer d.m.v. ventilatie.

De verwarring ontstaat ook nog eens door de ventilatieopeningen in de gevel. Deze “rechtopstaande bakstenen” zorgen inderdaad voor de ventilatie door de spouwmuur, maar niet voor de spouwmuur. Het betreft hier ventilatie voor de kruipruimte. In het binnenblad is in de fundering dan een baksteen weggelaten waardoor de buitenlucht via de spouw, door de opening van de wegelaten baksteen, in de kruipruimte komt of wordt afgevoerd. Wanneer een spouwmuur wordt gevuld met isolatiemateriaal moet er dus nieuwe kruipruimteventilatie voorzieningen worden getroffen (renovatieroosters).

Ook worden open stootvoegen nogal eens gezien als extra ventilatieopeningen voor de spouw, deze zijn echter voor het afvoeren van doorgeslagen hemelwater van het buitenblad en dienen dus ook na eventuele spouwisolatiewerkzaamheden open te blijven.

Nog een veelgehoord argument is dat men in de nieuwbouw niet voor niets een luchtspouw behoud tussen de isolatieplaten en het buitenblad. Dat er een luchtspouw noodzakelijk is, is inderdaad een feit! Redenen hiervoor zijn dat de metselaar zijn vingers om de baksteen heeft om deze vast te houden om te kunnen metselen. De luchtspouw moet dus minimaal een vingerdikte breed zijn. Tweede reden is dat de meeste toegepaste isolatiematerialen, gebruikt in de nieuwbouw, niet voldoende bestand zijn tegen vocht of dat deze behandeld zijn met een vochtafstotend preparaat wat bij veroudering of langdurige vochtbelasting zijn werking verliest. Met alle gevolgen van dien!

De spouwmuur is zeker niet ontwikkelt met het oog op het vullen hiervan met enig materiaal. Dit wil echter niet zeggen dat dat wel heel goed kan!

Veel materialen zijn eerst ontwikkelt waarna is gekeken waar met dit materiaal overal zou kunnen toepassen, eventueel met enige aanpassingen en of toevoegingen. Dit is m.i. de verkeerde route. Het beste is om naar de constructie te kijken en specifiek hiervoor een materiaal te ontwikkelen. Dat is wat wij tegenwoordig doen.

Er worden nog steeds veel materialen in de spouwmuur toegepast die ik ook zeer bedenkelijk vind, echter dit is toegestaan, vaak zeer goedkoop en hier is dus markt voor.

Een goed na isolatiemateriaal moet m.i. uit zichzelf bestand zijn tegen vocht, zonder hulpstoffen, een vocht afvoerend vermogen hebben zodat het vocht afvoerende vermogen van de spouw in takt blijft, dampopen zijn zodat de afvoer door diffusie gehandhaafd blijft, en niet kunnen inzakken. Ook mag het isolatiepakket niet capillair (vocht opzuigend) zijn.

Indien het buitenblad dampopen is en het metselwerk van redelijke kwaliteit is, is er geen bezwaar om de spouwmuur op te vullen met een isolatiemateriaal en hier een aanzienlijke energiebesparing mee te behalen tegen geringe kosten.

Groet Frank